بررسی نگاره‌ای از نگاره‌پردازی‌های هزارویکشب صنیع الملک با نظریۀ «ادراک دیداری» مکتب گشتالت
نویسندگان
چکیده مقاله:
اصول کلی مکتب گشتالت، به معنای «کل واحد»، توسط گروهی از روان‌شناسان آلمانی نیمه اول سده بیستم میلادی تدوین گردیده است. این دیدگاه، مبنی بر نظریه‌های مربوط به چگونگی سازماندهی بیننده از مجموعة عنصرهای دیداری ساده است که وقتی طبق قانون‌های مشخص به کاربرده می‌شود، به صورت گروه‌هایی در قالب یک مجموعۀ واحد تعریف شده و به کلیت نظام ادراک دیداری می‌انجامد. پویش و رواج این نوع مطالعه‌ها در عرصه هنرهای تجسمی با نام «رودلف آرنهایم»، نظریه‌پرداز و روان‌شناس هنر (2007- 1904) م. گره خورده است. مقاله پیش‌رو بر اساس اصل ساده‌سازی نظریۀ «ادراک دیداری» مکتب گشتالت، به روایت «رودلف آرنهایم»، به بررسی و تحلیل یک نگاره مربوط به مجلس شب نودودوم از نگارگری‌های هزارویکشب، اثر صنیعالملک (1283/ 1886- 1229/1813) می‌پردازد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی با بهره‌گیری از نمودهای مستند در نگارگری‌های صنیعالملک با این هدف انجام می‌گیرد که در عین برجسته‌سازی عنصرهای اصلی داستان «علی‌بن‌بکار و شمس‌النّهار» با هم‌تراز‌نمایی ساختار پنج پارۀ این نگاره، چگونگی بازشناسی مؤلّفه‌های تصویری در تجسم مفهوم واحد را مورد بررسی قرار دهد. گرچه در پردازش این نگاره دقت‌نظرکافی به چشم نمی‌خورد، اما یافته‌ها نشان می‌دهد که بیننده (به صورت دریافت ذهنی) می‌تواند حتی بدون آشنایی با متن داستان، به صورت خودانگیخته، از طریق ساده‌سازی تصویر به دریافت مفهوم کلّی و بازپروری آن از راه ادراک دیداری گشتالت اقدام نماید و درنتیجه به عنصرهای اصلی تصویر و دریافت کلی مفهوم داستان، دست پیدا کند. همچنین در پهنۀ گسترده‌تر، با مقایسۀ هر پنج قسمت تصویر مقاله با یکدیگر (به عنوان ابزار پژوهش) می‌توان به گشتالت یک «کل واحد» یعنی یگانگی شکل شخصیت‌ها و تفکیک فضاهای اصلی داستان پی برد. در مجموع با این نتیجه، به نظر می‌رسد که این پژوهش به گونۀ معنی‌داری با ادراک دیداری مکتب گشتالت در زمینۀ روان‌شناسی هنر هم‌سویی دارد.
منابع مشابه
خوانش نگاره معراج پیامبر (ص) اثر سلطان محمد از منظر اصول ادراک دیداری گشتالت
معراج رسول اکرم (ص) رایج‌ترین مضمون دینی در حوزه نگارگری ایرانی اسلامی است و در دوره‌های مختلف هنری و تاریخی بارها به تصویر درآمده است. درمیان نگاره‌های معراج، نگاره معراج حضرت رسول(ص) منسوب به سلطان‌محمد از شاهکارهای این حوزه است. نظریه گشتالت در اوایل قرن بیستم ابتدا در حوزه روان‌شناسی مطرح شد و سپس پا به عرصه هنر گذاشت. بر اساس این نظریه ذهن انسان در فرآیند ادراک بصری تمایل به دسته‌بندی و...
متن کاملبررسی نشانه شناسانه هزارویک شب صنیع الملک
چکیده: این پژوهش، شش تصویر از نگاره های نسخه خطی هزار و یک شب صنیع الملک را با رویکردی نشانه شناختی و با روش توصیفی تحلیلی مورد مطالعه قرار می دهد. نشانه هایی که اگر چه به لحاظ زمانی از هم دور به نظر می رسند ولی بنیان آنها به فرهنگ یک سرزمین تعلق دارد. با ابعاد گسترده مفاهیم مستتر در متن، رویکردی را تعقیب نموده که به تبع آن تصاویر هزار و یک شب پیرو بیان مضامین اخلاقی و عاشقانه بر بستری از مفاه...
15 صفحه اولپرده های تالار نظامیه(صنیع الملک)
این پژوهش راجع به مجموعه « سلام نوروزی » « یا صف سلام ناصرالدینشاه » اثر صنیعالملک، نقاش بزرگ دوره قاجار است که متشکل از 7 پرده کوچک و بزرگ بوده که به تناسب دیوارهای تالار نظامیه، نقاشی شده است که در آنها 68 صورت و شخصیت به تصویر کشیده شده است. این نقاشیها مجموعه جالبی از صورت رجال و بزرگان کشور، در آن روزگار به شمار میرود و از این حیث بسیار ارزشمند است. این تحقیق هم به صورت پژوهش کتابخانهای...
15 صفحه اولمکتب کمال الملک
با ورود مدرنیسم و نوگرایی به نقاشی ایران، نقاشی کمال الملک و شاگردانش به دست فراموشی و بی مهری سپرده شد و برای زمانۀ جدید، زبان و مضامین آن کهنه و ناکارآمد و سست و لق می نمود. از همین رو به تندی با پیروان مکتب کمال الملک برخورد شد. حالا پس از هفتاد سال از آغاز جریان نوگرایی در هنر ایران، افتتاح موزۀ «مکتب کمال الملک» در باغ نگارستان واقع در میدان بهارستان تهران، و انتشار کتابی با همین نام توسط ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 13 شماره 45
صفحات 0- 0
تاریخ انتشار 2018-04-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023